دوره بحرانی علفهای هرز در سویا

یکی از روشهای سیستم مدیریت تلفیقی علفهای هرز، کاربرد ابزار کنترل در دوره ای از زندگی گیاه زراعی است که واجد حداکثر کارایی و حداقل خسارت بوده و از آن تحت عنوان دوره بهرانی کنترل علفهای هرز یاد می شود. به منظور تعیین این دوره در گیاه سویا، آزمایشی در سال زراعی 1374، در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی مشهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار به مرحله اجرا در آمد. تیمارها در دو سری به ترتیب تداخل علفهای هرز تا مراحل رشدی r2, v4, v2 و rs و سری دوم، کنتزل علفهای هرز تا مراحل مذکور بود. نتایج حاکی از وجود یک زمان بحرانی برای کنترل علفهای هرز و نه یک دوره بحرانی (با احتساب حداکثر 5 درصد کاهش عملکرد مجاز) بود که بر طبق معادلات برازش یافته برای هر یک از اجزاء دوره بحرانی عاری از علف هرز (فرم لجستیک) در مرحله v2 (تقریبا 23 روز پس از سبز شدن سویا) محاسبه شد. این مطالعه همچنین نشان داد که همین دوره کوتاه عاری از علف هرز (یعنی تداوم وجین تا مرحله v2) کافی است تا در پایان فصل باعث کاهش معنی داری در وزن خشک (84 درصد نسبت به شاهد فاقد کنترل) و تعداد علفهای هرز (70 درصد نسبت به شاهد فاقد کنترل) شود. رقابت با علفهای هرز بر سر نور باعث شد که ویژگیهای مورفولوژیک گیاه سویا در اثر کاهش کمیت و تغییر کیفیت نور متاثر شده و از آن میان می توان به افزایش ارتفاع نهایی بوته به دلیل افزایش فاصله میانگره ها، کاهش تعداد گره های ساقه اصلی، کاهش ساقه اصلی، افزایش فاصله اولین غلاف از سطح زمین، کاهش شاخه دهی (تعداد و طول شاخه های فرعی) بویژه در طبقات پائین کانوپی و در نتیجه انتقال حداکثر وزن دانه به مواضع بالاتر کانوپی اشاره کرد. از میان اجزاء عملکرد مهمترین جزء را تعداد غلاف در بوته تشکیل داد که کاهش آن در اثر تداوم رقابت در شاخه های فرعی شدیدتر از ساقه اصلی بود. تعداد دانه در غلاف و وزن دانه به مراتب از تغییرات کمتری برخوردار بودند. نحوه توزیع ماده خشک در گیاه نشان داد که نسبت وزن خشک برگ + دمبرگ به کل وزن خشک از دوره های تداخل تا مراحل رشدی متاثر نشده اما شاخص برداشت و نسبت وزن شاخه های فرعی به کل وزن خشک گیاه به نفع افزایش نسبت وزن ساقه اصلی به کل وزن خشک ، کاهش یافت . دوره های عاری از علف هرز تاثیرات بسیار محدودتری را نسبت به دوره های تداخل تا مراحل رشدی بر کمیت های فوق اعمال کردند.